ပုုဂံေခတ္ ေရစင္ေတာ္သြန္းကရား
ရန္၀င္း (ေတာင္တံခါး)
ေမ ၄၊ ၂၀၁၃
ဧေတသံ ပန ဘိကၡဴနံ သံမုုခါေသာ ဇလံ ပါေတသိ ကတၡာန သကၡိႏၱဳ ၀သုုဓာတံ
စာေၾကာင္းေရ ၂၈ - ၃၀၊ ပါ႒ိဘာသာ
ရာဇကုုမာရ္ေက်ာက္စာ၊ ျမင္းကပါဂူေျပာက္ႀကီး၊ ပုုဂံ
သကၠရာဇ္ ၄၇၄ - ၄၇၅
ထုုိ (မေထရ္ျဖစ္ေသာ) ရဟန္းတုုိ႔၏ ေရွ႕ေမာက္၌ ေကာင္းေသာ စိတ္ႏွလုုံးရွိေသာ (ထုုိမင္းႀကီးသည္) ေျမအျပင္ကုုိ သက္ေသျပဳ၍ ေရစက္သြန္းခ်ေတာ္မူေလ၏။
ေရစင္ေတာ္သြန္းတယ္။ ေရသြန္းတယ္။ ေရစင္ေတာ္ခ် တယ္လုုိ႔ ပုုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာေတြမွာေတြ႕ရၿပီး ဒီကေန႔ေခတ္ ေရစက္ခ် တယ္ဆုုိတဲ့ အေလ့အထိက ဗုုဒၶဘာသာ၀င္ေတြအတြက္ အေရးပါတဲ့အခန္း႑ျဖစ္ပါတယ္။
ေရစင္ေတာ္သြန္းတယ္၊ ေရသြန္းတယ္၊ ေရစင္ခ်တယ္၊ ေရစက္ခ်တယ္ဆုုိတာ မိမိအလွဴကုုိ မဟာပထ၀ီေျမႀကီးနဲ႔ သက္ေသတည္တဲ့ သေဘာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အလွဴဒါနျပဳၾကတဲ့အခါမွာ အုုိး၊ ခြက္၊ ကရားထဲမွာ ေရကုုိေျမႀကီးေပၚ သြန္းခ်ပါတယ္။
ေရစင္ေတာ္ခ်တယ္ဆုုိတဲ့ အေလ့အထက အိႏၵိယျပည္မွာ စတင္လာၿပီး ျမန္မာျပည္ထဲကုုိ ဗုုဒၶဘာသာနဲ႔အတူတူ ျပန္႔ပြားေရာက္ရွိလာခဲ့တယ္လုုိ႔ ဆုုိႏုုိင္ ပါတယ္။ ေဂါတမဗုုဒၶ သက္ေတာ္ထင္ရွားရွိေနေတာ္မူစဥ္အခ်ိန္ကတည္းက ေရစင္ေတာ္ခ်တဲ့အေလ့အထကုုိ က်င့္သုုံးခဲ့တယ္လုုိ႔ စာေပေတြမွာေတြ႕ရေပမယ့္ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းအေထာက္အထားအေနနဲ႔ အေစာဆုုံးေတြ႕ရတာကေတာ့ အိႏၵိယျပည္ ဗာရဟြတ္ (Bharhut) ေစတီႀကီးထဲက အနာထပိဏ္သူေဌးႀကီးရဲ႕ အလွဴမွာ ေရစင္ေတာ္သြန္းကရားကုုိ ကုုိင္ၿပီး ေရစင္ေတာ္သြန္းေနပုုံ ေက်ာက္ဆစ္႐ုုပ္ႂကြ ျဖစ္ပါတယ္။
ဗာရဟြတ္ (Bharhut) ေစတီႀကီးက အိႏၵိယျပည္အလယ္ပုုိင္း၊ ဆက္တနာ ဒီစႀတိတ္ (Satna District) မဒရာ မရာဒ္ရွ္ (Madhya Pradesh) ျပည္နယ္အတြင္း မွာ ရွိတာပါ။ ဗာရဟြတ္ (Bharhut) ေစတီႀကီးကုုိ ဘီစီ ၃ ရာစုုအတြင္းမွာ အာေသာကမင္းႀကီး (King Asoka) က တည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဘီစီ ၂ ရာစုု အတြင္း ဆြန္ဂါ (Sunga) မင္းဆက္ ၀ဇၨိပုုၾတာ ဒါနဗုုတိ (Vatsiputra Dhanabhuti) လက္ထက္မွာ ေက်ာက္ဆစ္႐ုုပ္ႂကြေတြကုုိ ထပ္ျဖည့္ခဲ့တဲ့ အေထာက္ အထားေတြ ရွိပါတယ္။
 |
Bharhut or Barhut (Hindi : Bharhut) Satna District in Madhya Pradesh, Central India |
 |
ေရစင္ေတာ္သြန္းကရားနဲ႔ ေရစင္ေတာ္ခ်ေနတဲ့ အနာထပိဏ္သူေဌးႀကီးရဲ႕အလွဴ ေက်ာက္ဆစ္႐ုုပ္ႂကြ၊ ဗာရဟြတ္ေစတီႀကီး၊ အိႏၵိယျပည္ |
ျမန္မာျပည္ထဲမွာေတာ့ ပုုဂံၿမိဳ႕ ျမင္းကပါဂူေျပာက္ႀကီးဂူဘုုရားထဲက သကၠရာဇ္ ၄၇၄ - ၄၇၅ ခုုႏွစ္ထုုိး ရာဇကုုမာရ္ေက်ာက္စာမွာ ေရစင္ေတာ္သြန္းခ်တဲ့ အေၾကာင္းကုုိ အေစာဆုုံးေတြ႕ရပါတယ္။
ဓယကုုပူရွာအာ ရိယ္ေသာန္႐ုုယ္ဧအ္
စာေၾကာင္းေရ ၃၃၊ ျမန္မာဘာသာ
ရာဇကုုမာရ္ေက်ာက္စာ၊ ျမင္းကပါဂူေျပာက္ႀကီး၊ ပုုဂံ
သကၠရာဇ္ ၄၇၄ - ၄၇၅
ေရစင္ေတာ္သြန္းခ်ရာမွာ အသုုံးျပဳခဲ့တ့ပစၥည္းကုုိ ၾကာ (ကရား) လုုိ႔ ေခၚေၾကာင္းကုုိ ေက်ာက္စာေတြမွာ ေတြ႕ရပါတယ္။
ၾကာႏွင့္ ရိစင္တပ္ခ်၏
စာေၾကာင္းေရ ၄၊
သကၠရာဇင္ ၆၅၉ ခုုႏွစ္ထုုိး မင္းမတ္သတ်ာပိစည္း ေက်ာက္စာ၊ ပုုဂံ
ေရစင္ေတာ္ခ်တဲ့အေၾကာင္းအရာကုုိ ပုုဂံေခတ္ခပ္ေစာေစာပုုိင္း ေက်ာက္စာေတြမွာေတြ႕ရတဲ့တုုိင္ေအာင္ ေရသြန္းကရားနဲပတ္သက္တဲ့ အေထာက္အ ထားကုုိ ေတာ့ အထက္မွာတင္ျပခဲ့တဲ့အတုုိင္း သကၠရာဇင္ ၆၅၉ ခုုႏွစ္ထုုိး မင္းမတ္သတ်ာပိစည္း ေက်ာက္စာ၊ ပုုဂံမွာမွ စၿပီးေတြ႕ၾကရပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ အေတာ္အတြင္းကေရးထုုိးခဲ့တဲ့ ေခတ္ၿပိဳင္ေက်ာက္စာေတြမွာလည္း ေရသြးန္ကရားအေၾကာင္းကုုိေတြ႕လာရပါတယ္။
အဲဒီေတြ႕ရတဲ့ကရားမ်ဳိးေတြကုုိ ေရစင္ေတာ္ခ်တဲ့ေနရာမွာ သုုံးခဲ့ေၾကာင္း အေထာက္အထားေတြရွိပါတယ္။ စေလၿမိဳ႕ရွင္ ပင္စာႀကိဳ ဘုုရားအစုု၊ ပုုထုုိးအမွတ္ (၃) ထဲက နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီေတြမွာ ေတြ႕ႏုုိင္ပါတယ္။
 |
ေ၀ႆနၱရာဇာတ္ေတာ္မွ သားေတာ္ သမီးေတာ္တုုိ႔အား ေပးလွဴခန္း နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီ ပုုထုုိးအမွတ္ (၃)၊ ရွင္ပင္စာႀကိဳ ဘုုရားအစုု၊ စေလၿမိဳ႕ |
 |
ေ၀ႆႏၱရာဇာတ္ေတာ္မွ မဒီေဒ၀ီအား ေပးလွဴခန္း နံရံေဆးရးပန္းခ်ီ ပုုထုုိးအမွတ္ (၃)၊ ရွင္ပင္စာႀကိဳ ဘုုရားအစုု၊ စေလၿမိဳ႕ |
အဲဒီနံရံေဆးေရးပန္းခ်ီေတြမွာ ထူးျခားတဲ့အခ်က္ကုုိေတြ႕ရတာကေတာ့ ေရစင္ေတာ္သြန္းကရားထဲက ေရကုုိ အလွဴခံပုုဂၢဳိလ္ရဲ႕ လက္ဖ၀ါးေတြေပၚကုုိ သြန္းခ် ေနပုုံေတြပါပဲ။ ဆင္ျဖဴေတာ္လွဴခန္းမွာေတာ့ အလွဴခံပုုဂၢဳိလ္ကုုိင္ထားတဲ့ ခြက္ငယ္ကေလးထဲကုုိ ေရသြန္းခ်ေနပုုံကုုိေတြ႕ရပါတယ္။
 |
ေ၀ႆႏၱရာဇာတ္ေတာ္မွ ဆင္ျဖဴေတာ္အားေပးလွဴခန္း နံရံေဆးရးပန္းခ်ီ ပုုထုုိးအမွတ္ (၃)၊ ရွင္ပင္စာႀကိဳ ဘုုရားအစုု၊ စေလၿမိဳ႕ |
စေလၿမိဳ႕ ရွင္ပင္စာႀကိဳ ဘုုရားအစုု၊ ပုုထုုိးအမွတ္ (၃) နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီေတြက သကၠရာဇင္ ၅၀၀ ေက်ာ္၊ သကၠရာဇ္ ၆၀၀ ေက်ာ္အတြင္း ပုုဂံေခတ္လက္ရာေတြ လုုိ႔ သုုေတသနျပဳတာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ပဲ အဲဒီအခ်ိန္ကာလအတြင္းမွာ ပုုဂံေဒသအပါအ၀င္ ျမန္မာျပည္ေနရာအႏွံ႔အျပား ေရစင္ေတာ္သြန္းကရားေတြ ကုုိ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ သုုံးခဲ့ၾကလိမ့္မယ္လုုိ႔ သမုုိင္းသုုေတသီ ပညာရွင္ႀကီးေတြက ယူဆၾကပါတယ္။
စစ္ကုုိင္း၊ ပင္းယ၊ ျမင္စုုိင္း၊ ပထမအင္း၀ေခတ္အပါအ၀င္ ေနာက္ပုုိင္းေခတ္ေတြနဲ႔ ဒီကေန႔ေခတ္အထိ ေရစက္ခ် တဲ့ အေလ့အထကုုိ ဆက္လက္က်င့္သုုံးေန ၾကေပမယ့္ အုုိးပုုံစံေတြ၊ ကရားပုုံစံေတြက ေျပာင္းလဲလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ပဲ ပုုဂံေခတ္ ေရစင္ေတာ္သြန္းကရားပုုံစံကုုိ ေတြ႕ရတဲ့အရပ္ေဒသဆုုိရင္ ပုုဂံနဲ႔ အဆက္အသြယ္ရွိခဲ့ေၾကာင္း မွန္းဆၾကည့္ႏုုိင္ပါတယ္။
 |
ပုုဂံေခတ္ ေရစင္ေတာ္သြန္းကရားမ်ား တေကာင္းၿမိဳ႕ေဟာင္း တူးေဖာ္ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားမွ |
 |
ပုုဂံေခတ္ ေရစင္ေတာ္သြန္းကရားဆြဲပုုံ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္း တူးေဖာ္ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားမွ |
 |
ပုုဂံေခတ္ ေရစင္ေတာ္သြန္းကရားဆြဲပုုံ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္း တူးေဖာ္ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားမွ ေညာင္ကုုိးပင္ေက်ာင္း၊ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ေရႊဘုုိၿမိဳ႕နယ္ ဓာတ္ပုုံ၊ ရန္၀င္း (ေတာင္တံခါး) |
ေအဒီ ၃ ရာစုုက ေအဒီ ၉ ရာစုုေလာက္အတြင္းမွာ ဖြံ႕ၿဖိဳးစည္ပင္ခဲ့တဲ့ တေကာင္း၊ ဟန္လင္း၊ သီရိေခတၱရာ၊ ဗိႆႏုုိး၊ ပ်ဴၿမိဳ႕ ေဟာင္းႀကီးေတြမွာ တူးေဖာ္ရရွိခဲ့တဲ့ ေျမအုုိးပုုံစံ အမ်ားအျပားထဲက ေရစင္ေတာ္သြန္းကရားေတြကေတာ့ ပ်ဴေခတ္နဲ႔ မသက္ဆုုိင္ပဲ ပုုဂံေခတ္နဲ႔သာ သက္ဆုုိင္ေၾကာင္း သမုုိင္းသုုေတသီပညာရွင္ႀကီးေတြရဲ႕ အယူအဆကုုိ မွတ္သားရပါတယ္။
ပုုဂံၿမိဳ႕ေဟာင္း နန္းေတာ္ရာကုုန္းကုုိ ေရွးေဟာင္းသုုေတသနဌာနက တူးေဖာ္ေလ့လာရာမွ ပုုဂံေခတ္ထက္ ပုုိၿပီးေစာႏုုိင္စရာရွိတယ္လုုိ႔ ယူဆစရာ ေရစင္ေတာ္သြန္းကရားတလုုံးကုုိ ေတြ႕ရတယ္လုုိ႔ဆုုိပါတယ္။ အဲဒီေရစင္ေတာ္သြန္းကရားရဲ႕ပုုံစံနဲ႔ ျပဳလုုပ္ထားတဲ့ ပစၥည္းအေၾကာင္း မွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြကုုိ ေတာ့ မသိရွိရေသးပါ။
 |
အေလာင္းစည္သူမင္းႀကီးရဲ႕ေကာင္းမႈ ေရႊဂူႀကီးဂူဘုုရား (အေ၀းက ေနာက္ခံ႐ႈခင္းမွာ သဗၺညဳဂူဘုုရားႀကီး) ေရွ႕ပုုိင္းမွာ တူးေဖာ္ေလ့လာေနဆဲ ပုုဂံၿမိဳ႕ေဟာင္း နန္းေတာ္ရာကုုန္း |
ရာစုုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကာလၾကာရွည္တဲ့အခ်ိန္ကတည္းက ေရွးပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းႀကီးေတြ ပ်က္သုုဥ္းသြားခဲ့ေပမယ့္ ပုုဂံေခတ္ ေရစင္ေတာ္သြန္းကရားေတြ ေတြ႕ရတာကုုိ ေထာက္ထားၿပီးေတာ့ ပုုဂံေခတ္မွာလည္း အဲဒီၿမိဳ႕ေဟာင္းေနရာေတြက ဆက္လက္ စည္ပင္ေနခဲ့ဆဲပဲလုုိ႔ဆုုိႏုုိင္ပါတယ္။
စာကုုိး
၁။ ေရစင္ေတာ္သြန္းအုုိး၊ ဦးျမင့္ေအာင္၊ တကၠသုုိလ္ပညာပေဒသာစာေစာင္၊ အတြဲ ၄၊ အပုုိင္း ၂၊ ဧၿပီလ၊ ၁၉ ၆၉
၂။ ဗိႆႏုုိးၿမိဳ႕ေဟာင္းႏွင့္ သမုုိင္းအျမင္၊ ဦးဘရွင္၊ တကၠသုုိလ္ပညာပေဒသာစာေစာင္၊ အတြဲ ၁၊ အပုုိင္း ၃၊ စက္တင္ဘာလ၊ ၁၉ ၆၆
၃။ ဗိႆႏုုိးၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ဦးေအာင္ေသာ္၊ တကၠသုုိလ္ပညာပေဒသာစာေစာင္၊ အတြဲ ၁၊ အပုုိင္း ၂၊ ဇြန္လ၊ ၁၉ ၆၆
၄။ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ဦးျမင့္ေအာင္၊ တကၠသုုိလ္ပညာပေဒသာစာေစာင္၊ အတြဲ ၃၊ အပုုိင္း ၃၊ ဇြန္လ၊ ၁၉ ၆၈
၅။ တေကာင္းၿမိဳ႕ေဟာင္းတူးေဖာ္ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္မ်ား၊ ဦးသန္းေဆြ၊ တကၠသုုိလ္ပညာပေဒသာစာေစာင္၊ အတြဲ ၆၊ အပုုိင္း ၄၊ ဇြန္လ၊ ၁၉ ၇၁
၆။ ေရစင္ေတာ္သြန္းအုုိး၊ တမၺ၀တီဦး၀င္းေမာင္၊ ဇြန္လ ၂၀၀၆
၇။ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္း တူးေဖာ္ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္မ်ား၊ ေညာင္ကုုိးပင္ေက်ာင္း၊ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ေရႊဘုုိၿမိဳ႕နယ္၊ဓာတ္ပုုံ ရန္၀င္း (ေတာင္တံခါး) ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၀၁၃
၈။ ေရႊဂူႀကီးဘုုရား၊ ဓာတ္ပုုံ culture-in-a-small-world.blogspot.com
၉ ။ http://en.wikipedia.org/wiki/Bharhut
၁၀။ http://www.photodharma.net/Guests/Kawasaki-Bharhut/Bharhut.htm
Comments